Thành phố Gaza tiếp tục là tâm điểm trong các chiến dịch quân sự của Israel. Điều này khiến nhiều người theo dõi cuộc chiến bất ngờ: Phải chăng thành phố này không bị Hamas kiểm soát từ đầu chiến tranh? Tại sao đến nay Israel vẫn chưa chiếm được hoàn toàn Thành phố Gaza?
Đây là những câu hỏi chính đáng. Tại sao “thủ phủ” của Dải Gaza vẫn nằm trong tay Hamas sau gần hai năm giao tranh? Tại sao Israel đã tiêu tốn sinh mạng của hàng trăm binh sĩ ở vùng ngoại vi mà chưa kiểm soát được trung tâm đầu não của Hamas, trong khi 50 con tin, bao gồm còn sống và được cho là đã thiệt mạng, vẫn bị nắm giữ ở Gaza ?
Thực tế, Hamas dường như đã chuẩn bị tinh thần cho việc mất Thành phố Gaza ngay từ đầu cuộc chiến. Tuy nhiên, Israel lại chọn chiến lược khác: Vào cuối tháng 10/2023, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cắt đứt kết nối giữa Thành phố Gaza và miền Trung Gaza bằng cách chiếm hành lang Netzarim. Sau đó, IDF tiến hành các cuộc đột kích vào nhiều khu dân cư ở Thành phố Gaza nhưng không cố giữ lại. Các lực lượng nhanh chóng rút đi sau khi “dọn sạch” khu vực – một chiến thuật đột kích mà các chỉ huy Israel tin tưởng trong giai đoạn đầu.
Đến giữa tháng 11/2023, IDF tuyên bố đã phá hủy 10 trong số 24 tiểu đoàn của Hamas. Họ cho rằng Hamas tại phía bắc Gaza đã bị “đánh tan”. Nhưng thực tế cho thấy nhiều đơn vị Hamas vẫn sống sót. Một lữ đoàn của Hamas tiếp tục hoạt động trong Thành phố Gaza và một lữ đoàn khác ở phía Bắc.
Tháng 11/2024, một năm sau tuyên bố “dọn sạch” tiểu đoàn, IDF vẫn phải quay lại Jabaliya – lần thứ ba – để truy quét. Hàng nghìn tay súng Hamas vẫn còn hiện diện, buộc khoảng 70.000 người phải sơ tán vào cuối năm 2024.
Đến tháng 5/2025, chiến dịch “Chiến Xa của Gideon” được khởi động. Các chính trị gia Israel tuyên bố sẽ “phá hủy toàn diện” nhiều khu vực ở Gaza. Nhưng một lần nữa, IDF lại chỉ giành lại các vị trí mà họ từng kiểm soát vào năm 2023 và 2024, còn Thành phố Gaza vẫn thuộc về Hamas.
Theo truyền thông Israel, trong những ngày gần đây, xe tăng IDF đã tiến vào vùng ven Thành phố Gaza, cụ thể là khu Sabra ở phía nam. Ngoài ra, IDF cũng đang hoạt động tại khu Zeitoun, nằm giữa Thành phố Gaza và hành lang Netzarim – nơi từng bị kiểm soát ít nhất 4 lần kể từ khi chiến sự bắt đầu. Dù các chiến dịch tại đây được mô tả là “giới hạn”, giới lãnh đạo Israel tin rằng nếu đánh bật Hamas khỏi Thành phố Gaza, nhóm vũ trang này có thể sụp đổ hoàn toàn.
Tuy nhiên, thực tế là Hamas đã từng mất nhiều thành trì quan trọng như Rafah hay Khan Yunis mà vẫn tiếp tục tồn tại. Bằng chứng cho thấy họ đã mất hầu hết chỉ huy cấp tiểu đoàn, lữ đoàn và nhiều lãnh đạo chủ chốt, nhưng vẫn tuyển quân và tiếp tục chiến đấu. Hamas thường xuyên rút lui và ẩn náu tại các khu vực IDF kiểm soát. Tại Beit Hanoun – gần biên giới Israel – nhóm này cố thủ suốt 20 tháng cho đến khi toàn bộ khu vực bị san bằng vào tháng 7/2025.
Thành phố Gaza có ý nghĩa biểu tượng đặc biệt với Hamas. Về mặt quân sự, tầm quan trọng không rõ ràng. Hamas có căn cứ vững chắc tại các trại tị nạn trung tâm – nơi các thành viên chủ chốt của họ lớn lên. Nhóm này chủ yếu nhận được sự ủng hộ từ người dân gốc Palestine tị nạn từ năm 1948, trong khi các dòng họ lâu đời ở Gaza – vốn sinh sống chủ yếu tại Thành phố Gaza – lại ít ủng hộ hơn. Vậy nếu IDF tấn công sâu vào trung tâm thành phố, liệu Hamas có sụp đổ?
Thành pố Gaza là bài toán khó. Trong năm 2024, nơi đây gần như bị cô lập khi hành lang Netzarim do IDF kiểm soát. Tuy nhiên, quân đội Israel rút khỏi khu vực này vào tháng 1/2025 và chưa bao giờ giành lại hoàn toàn. Hiện có bao nhiêu người sống ở Thành phố Gaza? Có thể vài trăm nghìn hoặc lên đến 1 triệu người. Điều chắc chắn là chiến sự tại đây sẽ rất phức tạp. Như mọi khi, IDF kêu gọi dân thường sơ tán trước khi tiến vào – điều này cũng tạo điều kiện để Hamas rút lui. Liệu lần này Hamas có tiếp tục “ẩn mình chờ thời” như những lần trước?
Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ. Nhưng rõ ràng, Thành phố Gaza không chỉ là một điểm địa lý – mà còn là biểu tượng cuối cùng cho sức kháng cự của Hamas sau gần hai năm chiến tranh.
